Rękopis Apokalipsy Zakonu Krzyżackiego
Twórca wysokiej klasy reprintów i kopii faksymilowych.
Miałem możliwość poznać człowieka o wielkim sercu do starodruków. KRZYSZTOF MŁOTKOWSKI właściciel Wydawnictwa Młotkowski z Torunia. Twórca wysokiej klasy reprintów i kopii faksymilowych.
Dostałem od niego wydrukowane na pergamenacie faksymile Apokalipsy Św. Jana - w tłumaczeniu Heinricha von Hesler którą uważano za integralną część literatury zakonu krzyżackiego.
Heinrich von Hesler, Apokalypse.
Kopia faksymilowa jego rękopisu w języku niemieckim.
Rękopis powstał na terenie Prus Krzyżackich. Rękopis o sygnaturze Rps 64/III zawiera wierszowaną wersję Apokalipsy św. Jana, ostatniej księgi Nowego Testamentu, przetłumaczona na język niemiecki przez pochodzącego z Turyngii, Heinricha von Hesler (około 1270 – po 1347). Powstał w drugiej tercji XIV wieku, sporządzony na pergaminie, przez dwóch pisarzy. Pismem rękopisu jest tekstura, czyli pismo książkowe. Tekst Apokalipsy spisany został w dwóch kolumnach. Rękopis zawiera 160 kart o wymiarach 30 x 21,5 cm. W manuskrypcie znajduje się 35 przepięknych, złoconych miniatur namalowanych przez nieznanego iluminatora prawdopodobnie czeskiego pochodzenia. W manuskrypcie brakuje 12 kart, które zostały wycięte lub wyrwane, na wszystkich tych kartach znajdowały się miniatury.
Prawdopodobnie od początku znajdował się w bibliotece zakonu krzyżackiego w Malborku.
Potwierdza to spis książek przechowywanych w Malborku z lat 1394 i 1398. Po wojnie 13-letniej trafił on do librarii krzyżackiej w Tapiawie. 8 października 1541 roku został on przewieziony z Tapiawy do nowo utworzonej Biblioteki Zamkowej w Królewcu. W Królewcu pozostał on do II wojny światowej. Pod koniec wojny, ze względów bezpieczeństwa, opisywany obiekt wraz z innymi cennymi książkami z Królewca trafił do miejscowości Karwiny koło Pasłęka, która w 1945 roku weszła w skład państwa polskiego. W 1947 roku ten fragment zbiorów królewieckich, już ze zbiornicy księgozbiorów w Pasłęku, został przewieziony do Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.
Luder z Brunszwiku
Rękopis, można wiązać z zamówieniem Ludera z Brunszwiku, wielkiego mistrza zakonu krzyżackiego w latach 1331-1335. Luder z Brunszwiku zaczerpnął pomysł z zachodnioeuropejskiej dworsko-rycerskiej tradycji, czego efektem było zastosowanie obrazów Apokalipsy do prezentacji idei ważnych dla kształtowania formacji rycerzy zakonnych. Odrębnością miniatur krzyżackich w stosunku do swoich zachodnioeuropejskich wzorców jest ich ścisły związek z tekstem. Sam iluminator malując miniatury do Apokalipsy prawdopodobnie inspirował się podobnymi kodeksami angielskimi. Jednak miniatury serii krzyżackiej stworzyły swój odrębny program, iluminator wprowadził dodatkowe przedstawienia i wątek treściowy narzucony przez fundatorów. Obok wizji Państwa Bożego i mocy zła, ukazano rycerzy walczących i nawracających, działających na rzecz przyszłych losów Kościoła na ziemi, jako integralna jego część, zostali oni włączeni w boskie plany.
Iluminacja
Iluminacja serii Apokalips krzyżackich pozostaje najstarszym przykładem malarskiej prezentacji ideologii Zakonu. Obok omawianego rękopisu z serii tej do dziś zachowały się jeszcze dwa inne egzemplarze. Jeden starszy, przechowywany dzisiaj w Württembergische Landesbibliothek w Stuttgarcie oraz drugi młodszy, przechowywany także w Bibliotece Uniwersyteckiej w Toruniu i posiadający sygnaturę Rps 44/III.
Na podstawie komentarza Dr Adama Supruniuk Dyrektora Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
